Propozycje zabaw rozwijających artykulację dzieci z opóźnionym rozwojem mowy

Krótki wstęp

Wiele dzieci w wieku przedszkolnym przejawia trudności związane z prawidłową artykulacją. Jeśli jednak trudności te utrzymują się warto coś zrobić.

 

 

Praktyka pokazuje jak wiele dzieci rozpoczynających naukę szkolną nie mówi prawidłowo. Dlatego przekroczenie szkolnego progu dla wielu z nich bywa trudne. Jaka jest przyczyna takiego stanu rzeczy? Być może zabrakło czasu na zabawy logopedyczne w przedszkolu? Sporadyczne konsultacje z logopedą nie przyniosły spodziewanych efektów. Wszyscy czekali na samoistną poprawę. Rzeczywiście grupa dzieci sama szybko poprawia wymowę poszczególnych dźwięków.

Dziecko, które we wrześniu zasiądzie w ławce szkolnej będzie musiało zmierzyć się z wieloma trudnościami. Dlatego warto już teraz dobrze posłuchać jak mówi. Kilka zabaw dziennie może w znacznym stopniu poprawić jego wymowę i wpłynąć na lepszy start w szkole. Zabawy może prowadzić rodzic w domu jak również każdy pedagog na terenie przedszkola. Propozycje podzieliłam na te, które dotyczą zajęć w grupie oraz te, które są skierowane do pracy indywidualnej. Można je również przekazać rodzicowi.

 

 

Propozycje zabaw dla grupy dzieci

 

Ćwiczenia najlepiej prowadzić w porannym bloku zajęć. Koniecznie powinny być formą zabawy, tak by dzieci chętnie się włączały i wytrwale powtarzały również w domu.

  1. Gimnastyka języka – opowiadamy prostą historyjkę, w której dzieci będą wykonywały różne miny.

Przykłady historyjek

Mała Kasia obudziła się dziś rano i ziewała (dzieci ziewają) i przeciągała się (dzieci się przeciągają mówiąc aaaaa). Potem poszła do łazienki gdzie postanowiła umyć zęby (dzieci udają, że myją zęby, palec wskazujący to szczoteczka, odpowiednia mina), po myciu zębów policzyła językiem czy wszystkie są na miejscu (dzieci dotykają językiem zębów), potem płukała wodą zęby (dzieci udają płukanie i wypluwanie wody). Na koniec postanowiła zanucić piosenkę, której właśnie nauczyła się w przedszkolu: la, la,la la, la, la, la (dzieci powtarzają dźwięk).

 

Mała pszczółka była niezwykle pracowita, cały dzień zbierała nektar z kwiatów

i bzyczała, latała i bzyczała, latała (dzieci biegają i wydają dźwięk:bzzzzzzz). Pszczółka zatrzymywała się na kwiatku i powoli oddychała (nabierają powietrza nosem i wypuszczała ustami). Kiedy była zmęczona kładła się na kwiatku i smacznie zasypiała chrapiąc przy tym cichutko (a psiii, a psiii). Nagle mała pszczółka poczuła na swoim nosku małą kropelkę wody (kap, kap, kap), musiała szybciutko uciekać i schronić się w ulu. Leciała głośno bzycząc (bzzzzzz – dzieci biegną do pani). Kiedy już siedziała w ulu, drzewa szumiały (szszsz, szszsz), a deszcz kapał coraz mocniej (kap, kap, kap, kap)- dzieci uderzają paluszkami w podłogę.

Każdy z nas może taką historyjkę wymyślić samodzielnie wystarczy jakiś temat.

  1. Po rozgrzewce dzieci siadają w kółeczku i przystępujemy do zabaw.

 

Propozycje zabaw dla małej grupy

  • Rymowanki – pokazywanki

Powoli wyciągamy z koperty rysunek np. dzika. Cała grupa recytuje: dzik jest dziki, dzik jest zły dzik ma bardzo ostre kły. Inne propozycje : parasol- „Poszła Ola do przedszkola zapomniała parasola…”, kotek – „miauczy kotek miau coś ty kotku miau…”, ślimak – „ślimak ślimak pokaż rogi dam ci sera na pierogi…”. Oczywiście rymowanek może być dużo więcej. Trzeb dobrać obrazki lub narysować, dzieci szybko uczą się na pamięć takich tekstów. Szczególnie, jeśli będziemy powtarzać te same wierszyki kilka razy w tygodniu.

 

  • Co kto mówi – przygotowujemy pacynkę, nadajemy jej imię i wymyślamy proste dialogi.

Np. Maja mówi : cześć dzieci (każde dziecko powinno odpowiedzieć samodzielnie cześć). Maja – dzieci pomóżcie mi przypomnieć sobie wierszyk (wyliczankę lub coś, co się powtarza np. dni tygodnia, posiłki, pory roku). Maja mówi, ze ma słabą pamięć i dzieci muszą jej pomóc. Dzieci powtarzają głośno lub po kolei. Można recytować wierszyki z powtarzającym się refrenem. (Pamiętamy, że ćwiczymy artykulację, dlatego zależy nam na poprawnym powtarzaniu). W tej zabawie warto wybrać takie teksty, w których powtarza się refren tak by każde dziecko mogło go samodzielnie wypowiedzieć, lub dopowiedzieć do tekstu mówionego przez pacynkę.

Pacynka: „poniedziałek” dziecko: „wtorek” pacynka: „środa” ….

Pacynka może pokazywać, które dziecko ma powiedzieć. W ten sposób dzieci ćwiczą uwagę.

 

  • Zabawa z dźwiękami

Należy przygotować nieprzeźroczysty worek i pudełko z przedmiotami (dzwonek, gwizdek, zwierzątka, zegarek, piórko, instrumenty). Nauczyciel wkłada do worka jeden wybrany przez siebie przedmiot, tak by dzieci nie widziały, co to jest. Wybiera jedno dziecko, które dotykając worka ma rozpoznać, co jest w środku. Dotknąć worka może kilkoro dzieci. Następnie wyciągamy. W zależności od przedmiotu dzieci bawią się w naśladowanie dźwięku. Jeśli w worku jest zwierzątko zastanawiamy się jak je udawać.

Do dźwięku można dołożyć ruch.

  1. Zakończenie

 

Na sam koniec zabaw uczymy dzieci relaksowania się i koncentracji na własnym oddechu. Dzieci powinny się położyć i chwilę słuchać spokojnej muzyki, wyciszyć się.

Uwaga

Jeśli dziecko ma trudności językowe i w sposób widoczny odbiega od grupy. Należy skonsultować się z logopedą. Zdecydowana większość dzieci w przedszkolu wymaga tylko większej ilości zabaw językowych. Są jednak i takie przedszkolaki, którym należy pomóc w indywidualnej pracy.

 

Propozycje do pracy indywidualnej z dzieckiem po konsultacji z logopedą

Zawsze zaczynamy od zabawy. Małe dziecko powinno rozwijać się poprzez zabawę. Zbyt często logopedzi sięgają po gotowe pomoce, zwykle do nauki czytania. Proponuję by powrócić do modelu zabawy, która rozwija mowę, a czytanie zostawić na kolejny etap pracy.

 

  1. Rozgrzewka

Na rozgrzewkę świetnie nadają się historyjki, o których pisałam wyżej.

Polecam też wszystkie te zabawy, które uruchamiają dmuchanie, pracę języka i warg.

Dmuchanie

- zdmuchiwanie z dłoni piórka,

- bańki mydlane,

- świeczka,

- wiatraczki;

Język

- naśladowanie ruchów języka

- historyjki, w których głównym bohaterem jest język

- lizanie lizaka

- zlizywanie miodu z talerzyka, łyżeczki

- kląskanie językiem

Wargi

- młynek wargami

- przesyłanie całusków

- uśmiech – dzióbek

- robienie min

 

  1. Zabawy

W porozumieniu z logopedą pracujemy nad utrwaleniem i różnicowaniem głosek. Logopeda powinien wywołać głoskę, której dziecko nie wymawia. Nauczyciel może natomiast prowadzić zabawy, która pomogą dziecku utrwalić prawidłową wymową.

  • Segregowanie

Segregujemy przedmioty ze względu na głoski: do jednego worka wrzucamy te które zawierają głoskę „l” do drugiego przedmioty z głoska „r” w nazwie.

  • Imiona

Na stole układamy małe maskotki, którym nadajemy imiona, następnie dzielimy je na dwie drużyny w zależności od tego jaką głoskę zawiera imię. Np. Ala, Arek, Ula, Robert, Ela, Romek, Eliza, Eryk.

  • Zagadki

Zagadki to doskonały pomysł na ćwiczenia logopedyczne. Mogą być proste wymyślane na bieżące np.:  co to jest? Jest czerwone i okrągłe i można to jeść na kanapkach, a zaczyna się na literkę p…

Zagadki można dobierać do poziomu i możliwości dziecka. Nie powinny być ani zbyt łatwe ani zbyt trudne. Warto zachęcać dziecko do wymyślania własnych zagadek.

 

  • Gazetowe wycinanki

Wycinamy z gazety postacie i przedmioty. Przyklejamy na kartce i wspólnie wymyślamy, co mogą mówić, uwzględniając ćwiczone głoski. Najlepiej żeby były to zdania, które dziecko wymyśli w miarę samodzielnie. Teksty umieszczamy tak jak w komiksie- w dymkach. Np. „oj może przyjdzie do nas zima, muszę ulepić bałwana”  - (wycięta z gazety dziewczynka w czapce).

 

  • Cicho głośno

Losujemy obrazek dźwiękonaśladowczy (np. krowa- muuuu), następnie wymawiamy ten dźwięk powoli podnosząc ręce do góry. Im ręce wyżej tym głośniej mówimy.

mu - mu - mu - mu - mu - muuu!

 

  • Logopedyczna kostka

Oklejamy kostkę ilustracjami przedstawiającymi konkretne przedmioty z głoską, którą ćwiczymy. Następnie rzucamy kostką i wymyślamy zdanie do wyrzuconego obrazka.

 

  • Wędkowanie

Do drewnianej pałeczki lub innego patyka przyczepiamy magnes. Na stole układamy obrazki, tak by nie było widać ilustracji. Każdy obrazek ma dopięty spinacz biurowy. Wędką łowimy na zmianę obrazki i nazywamy „złowioną rybkę”.

To tylko kilka zabaw. Właściwie każda zabawa z dzieckiem może przerodzić się w ciekawe ćwiczenie logopedyczne. Wystarczy, że będziemy na to zwracać uwagę. Każdy nauczyciel małego dziecka powinien być bacznym obserwatorem. Im wcześniej zaczniemy zabawy tym większe szanse na prawidłowy rozwój mowy dziecka. Systematyczne powtarzanie ćwiczeń w przedszkolu lub domu, przynosi zdecydowanie większe efekty niż spotkanie z logopedą raz w tygodniu.

Zachęcam do zabaw logopedycznych z dziećmi w przedszkolu i nie tylko . Warto popracować nad prawidłowym oddechem dziecka. Kilka minut każdego dnia z pewnością zaprocentuje przyszłości.

oprac. Magdalena Sabik