W księgarniach można zakupić BITY ORTOGRAFICZNE, które przygotowałam z moją córką Zosią. Zamieszczamy na stronie przewodnik do BITÓW. Jest w nim kilka myśli związanych z uczeniem się ortografii, oraz instrukcja korzystania z nich w domu i w szkole. Do poczytania dla wszystkich, którym nie jest obce pytanie: jak się to pisze? Jak to zapamiętać? I … jak pomóc mojemu dziecku, które znowu przyniosło jedynkę z ortografii? Mamy nadzieję, że BITY ORTOFGRAFICZNE  okażą się pomocne.

{youtube}eoKIyM6sGN8|198|149{/youtube}

 

{youtube}DJLQe-jjavQ|198|149{/youtube}

 

Magdalena Sabik  Wydawnictwo WIR

 

Przewodnik do pomocy edukacyjnej BITY ORTOGRAFICZNE – nauka ortografii w formie zabawy

 

1.Ortografia – czy to jest problem?

 

Ortografia kojarzy nam się zwykle z trudnościami szkolnymi. Gdzie jak nie w szkole uczeń dostaje słabe oceny, bo robi zbyt dużo błędów. Dyktanda i pokreślony na czerwono zeszyt, znajoma zmora szkolnych lat.

Moje dziecko ma PROBLEM z ortografią –słyszą od rodziców pedagodzy w poradniach. Nieźle się uczy, ale ma PROBLEM z ortografią - bardzo źle pisze, z dyktand ma najgorsze oceny.

W dziecku, które słyszy te rozmowy zaczyna rodzić się niepokój: „Coś ze mną jest nie tak. Boję się dyktand. Szkoła jest okropna, nie lubię chodzić do szkoły. Co powiedzą rodzice, jeśli znowu źle napiszę? MAM PROBLEM…rodzice mają ze mną problem. Wszystko przez szkołę”.

Ortografia przestaje mieć tak duże znaczenie w chwili, gdy opuszcza się mury szkoły. Zanim jednak ten moment nastąpi, nasza pociecha jest wystawiona na nieustający stres związany z trudnościami w zapamiętywaniu zasad pisowni. Czy taki mały wycinek rzeczywistości może mieć wpływ na cały proces uczenia się? Niestety tak. Dzieci, które nie radzą sobie z pisownią, mogą mieć obniżone poczucie własnej wartości, a co za tym idzie - gorzej radzą sobie również w innych szkolnych sytuacjach. Automatycznie spada motywacja do nauki.

Zadaniem mądrego rodzica jest nie dopuścić do sytuacji, w której trudności ortograficzne urastają do rangi PROBLEMU. To nie jest problem tylko Waszego dziecka. Co można zrobić? Ortografii trzeba się uczyć, trzeba więc znaleźć skuteczny sposób.

pierwszy krok to uwierzyć, że można nauczyć się ortografii

Jeśli Twoje dziecko nie może się czegoś nauczyć, to z pewnością dlatego, że sposób w jaki próbuje to zrobić jest nieskuteczny. Każdy z nas uczy się inaczej. Mamy swoje sposoby na zapamiętywanie. Jednocześnie bezrefleksyjnie mówimy do dziecka: Nie umiesz…to się NAUCZ! Dobrze powiedziane. Tylko jak to zrobić?  Jak się nauczyć?

skuteczny sposób  –to połowa sukcesu

Zadaniem rodziców, pedagogów jest znaleźć SPOSÓB. Popatrzeć na trudność dziecka i zastanowić się, co mogłoby mu pomóc? POMYSŁ!!! Jeśli nie masz pomysłu, szukaj, pytaj…

Nauka jest pasjonująca, interesująca, ciekawa. Często jednak szkoła przekonuje dzieci, że to ciężkie i nudne zajęcie. Ortografia może być zabawą. Jeśli dziecko poczuje smak zabawy w nauce, jego mózg z pewnością lepiej zapamięta trudne wyrazy. Rynek wydawniczy obfituje w różnego rodzaju ćwiczenia, krzyżówki, kolorowanki, itp. Działanie opiera się zwykle na siedzeniu i wypełnianiu kolejnych ćwiczeń. Tymczasem są również inne sposoby, które skutecznie uczą. Jednym z nich jest prezentowanie dziecku BITÓW ORTOGRAFICZNYCH. Przyjęłam nazwę bity ortograficzne, gdyż żadne inne określenie nie oddawało w pełni istoty pomysłu. Bity - to karty, które służą prezentacji wiadomości z różnych dziedzin. Wykorzystywane są w różnych metodach uczenia się. Można tworzyć bity encyklopedyczne, które zawierają proste zdjęcia, napisy lub ilustracje dotyczące jednego tematu. Bity ortograficzne nie są tylko kartami związanymi z przekazywaniem informacji. Pozwalają dziecku na szybkie i skuteczne przyswojenie trudnych ortograficznie wyrazów. Na szczęście nauka ortografii może być przyjemną zabawą dla Ciebie i Twojego dziecka. Bez względu na to, jakie jest podłoże jego trudności w uczeniu się pisowni.

 

2.Jakie trudności wiążą się z nauką?

 

Trudności w nauce dotyczą zaburzeń procesów związanych z rozumieniem lub używaniem języka. Mogą się objawiać w obszarach słuchania, myślenia, mówienia, czytania, pisania, ortografii lub matematyki. Termin trudności w nauce, odnosi się do zaburzeń percepcji, uszkodzeń mózgu, dysleksji oraz afazji rozwojowej. Tak brzmią naukowe definicje. Można mówić o całej grupie dzieci, których trudności związane są z brakiem dojrzałości szkolnej lub wolniejszym tempem nabywania kolejnych kompetencji szkolnych. W wielu przypadkach dzieci te potrzebują tylko niewielkiego wsparcia na początkowym etapie nauki.

 

trudności są częścią rzeczywistości szkolnej, trzeba się z nimi zmierzyć

Dla wielu dzieci przejście z sali przedszkolnej do szkolnej ławki i konieczność spokojnego siedzenia przez 45 minut już stanowi nie lada wyzwanie. Nieustannie powiększa się liczba dzieci z trudnościami w uczeniu się pisania, czytania, liczenia. Dla wielu z nich poważny problem stanowią zaburzenia integracji sensorycznej. Dzieci, które przejawiają trudności w mówieniu, a nie były objęte opieką logopedyczną, mają problemy z nauką pisania i czytania. Na to wszystko nakłada się czynnik społeczno- emocjonalny. Niewyraźna mowa, to brak zrozumienia przez kolegów, czasem wyśmiewanie; w efekcie dziecko zaczyna unikać rówieśników. W ten sposób pojawia się wtórny problem, który jeszcze mocniej przekłada się na funkcjonowanie dziecka. Sukces rodzi sukces, a niepowodzenie… Dlatego ważne jest, aby małe dzieci, które dopiero zaczynają swoją szkolną przygodę, mogły osiągać sukcesy i na nich budować swoją przyszłość.

ważne jest by móc osiągać sukcesy i na nich budować swoją szkolną przyszłość

 

3.Szkoła a stres

 

Bardzo łatwo jest nadwyrężyć u dziecka poczucie własnej wartości. Szczególnie, jeśli dostrzegamy w nim jedynie trudności i niepowodzenia. Szkoła w swojej naturze koncentruje się na tym, nad czym „trzeba pracować”. Uczniowie są nieustannie oceniani i porównywani, co często rodzi w nich niechęć do szkoły. Szkoda, bo przecież samo uczenie się, zdobywanie nowych informacji jest fascynującą przygodą. Gdzie to dziecko, które w wieku pięciu lat z zapałem wertowało książkę? Dlaczego dzieci z takim niepokojem idą do szkoły? Czego się boją? Okazuje się, że większość z nich (dzieci w okresie edukacji wczesnoszkolnej) boi się groźnej miny i krzyku nauczycieli, śmiechu kolegów i koleżanek. Dla niektórych dzieci powodem lęku jest obawa przed reakcją rodziców na słabą ocenę. Dziecko, najczęściej opowiada w domu o tym, co było dla niego trudne. Dopiero z czasem uczy się mówić o dobrych chwilach, dobrych ocenach.

 

oceniać tak, by nie podcinać skrzydeł

 

Dlaczego nauczyciel na dyktandzie widzi tylko błędy? A może zmienić system oceniania dyktand? Skomentować tak: „napisałeś aż 30 wyrazów poprawnie! To były trudne wyrazy, a Ty sobie poradziłeś. Brawo! Teraz spróbuj zapamiętać te, które podkreśliłam na … zielono ”. Co czuje dziecko? „Nie jest ze mną tak źle. Muszę się skupić teraz na tych wyrazach z „h”, ale te z „ó” poszły mi nieźle!”

Oczywiście nie mam zamiaru straszyć  szkołą, ani wtrącać się w system oceniania. Dobrze jest jednak uświadomić sobie, że nasze dziecko potrzebuje pomocy. Nasze dziecko jest mądre i z pewnością znajdziemy SPOSÓB, żeby pomóc mu uczyć się ortografii.

 

4.Czy pisanie dyktand jest formą uczenia się?

 

Pisanie dyktand jest formą sprawdzania umiejętności ucznia w zakresie poprawnej pisowni. Jest ważnym elementem szkolnej rzeczywistości i nie należy z nich rezygnować. Byłoby znacznie korzystniej, gdyby dyktanda były wesołe i dowcipne. Pisanie takiego dyktanda z pewnością obniżyłoby poziom stresu u piszącego je dziecka.

 

obniżyć poziom szkolnego stresu u  dziecka

 

Równie ciekawe mogłoby być specjalne dyktando, którego treść dotyczyłaby samych uczniów. Oczywiście, nie jest możliwe tworzenie takich dyktand za każdym razem, ale wyobraźmy sobie uczniów, którzy piszą dyktando… z uśmiechem na twarzy.

Córka podyktowała mi kiedyś dyktando o mnie samej i obie świetnie się bawiłyśmy. Przy okazji odkryła, że dorośli też mogą robić błędy. Teraz wie, że pisownia może każdemu sprawiać kłopoty. Ja mama Zosi też się uczęJ i bardzo to lubię. Uczenie się jest odkrywaniem nowych lądów. Razem z moim dzieckiem wybieram się na niezwykłą wyprawę, by odkryć ląd o nazwie ORTOGRAFIA. Musimy się dobrze przygotować do tej wyprawy! A dyktanda…niech pozostaną w szkole. Chyba, że zdecydujemy się na humorystyczne treści i będziemy je wspólnie tworzyć. Można bawić się słowami, starając się układać jak najtrudniejsze zdania. Im ciekawsze i bardziej absurdalne - tym lepiej. Od czasu do czasu można pozwolić sobie na zabawę w szyfry. Nauczyciel rysuje na tablicy schematyczne obrazki ilustrujące konkretne zdanie. Zadaniem uczniów jest odczytać szyfr i zapisać go na kartce słowami, oczywiście poprawnie. Każde dziecko może to zrobić trochę inaczej, ale czy to w czymś przeszkadza? Jeśli dziecko zamiast łódka napisze statek i tym samym nie popełni błędu, może to świadczyć tylko o jego sprycie i pomysłowości. Dzięki temu uczy się również jak zastępować trudne słowa, co z pewnością przyda mu się w dalszej edukacji. To tylko przykład  jak urozmaicić pisanie dyktand.

 

 

teksty humorystyczne  zapamiętujemy na dłużej

 

 

Jeśli brakuje nam pomysłu na tworzenie śmiesznych tekstów, możemy zawsze liczyć na pomysłowość dzieci. Ich wyobraźnia nie ma granic. Mogą nas zaskoczyć swoimi opowiadaniami. Najlepiej podać im kilka słów, które mają być użyte w tekście i zaproponować, by wymyślony tekst był wesoły.

 

5.Wspomaganie pamięci

 

Niestety ortografia nie jest dziedziną nauki, którą wystarczy zrozumieć. Wszystkie zasady mają wyjątki, a same zasady trzeba opanować pamięciowo. Większość wyrazów trudnych ortograficznie należy zapamiętać. Jak zatem uczy się mózg? Jak zapamiętujemy i dlaczego? Co pozwala nam lepiej zapamiętywać? Wielu słów trzeba nauczyć się na pamięć. Dlatego musimy dobrze zastanowić się, jak zapamiętuje nasze dziecko. Dziecko nie zapamiętuje w stresie, nie przyswaja nowych treści, kiedy jest zdenerwowane. Lepiej uczy się to dziecko, które jest zadowolone, uśmiechnięte i zrelaksowane. Nasz mózg zapamiętuje różne zabawne sytuacje - te, które kojarzą się pozytywnie.

 

warto znać różne sposoby uczenia się na pamięć

 

Czym jest zdolność zapamiętywania? To sposób gromadzenia i przechowywania informacji oraz możliwość przywoływania ich w dowolnym momencie.

W ostatnim czasie przeprowadzono wiele badań, których wyniki podpowiadają, jak usprawnić proces zapamiętywania. Podczas nauki mózg najlepiej zapamiętuje:

- wiadomości, które łatwo można skojarzyć

- wiadomości, które są interesujące

- wiadomości, które są w jakiś sposób wyjątkowe.

 

Istnieją rozmaite techniki, które warto stosować ucząc się czegoś na pamięć. Techniki te bazują na wyobraźni i skojarzeniach. Poniżej wymienię niektóre z nich:

·Skojarzenia obrazowe – spróbuj wymyślić jakiś obraz, który pomoże zapamiętać.

·Historyjki - jeśli chcesz zapamiętać jakiś ciąg wyrazów, spróbuj ułożyć z tego historyjkę.

·Rymy – jeśli słowa się rymują, łatwiej je zapamiętujemy.

Stosując bity ortograficzne wykorzystujemy wyżej wymienione techniki. Zabawne ilustracje pozwolą lepiej zapamiętać. Teksty bitów rymują się i zwykle są krótką historyjką, którą można rozwinąć.

 

6.Opis pomocy edukacyjnej – bity ortograficznej

 

Proponuję Państwu sposób nauki ortografii, opracowany na podstawie własnych doświadczeń oraz w oparciu o wiedzę na temat wspierania procesu uczenia się. Pomoc edukacyjna, którą chciałabym Państwu zaproponować, dostosowana jest dla dzieci na poziomie edukacji wczesnoszkolnej. Wspomaga nie tylko nabywanie umiejętności poprawnego pisania, ale także rozwija pamięć, grafomotorykę oraz umiejętność czytania.Szczególnie polecana dla dzieci z dysleksją.

W zestawie znajdują się:

1.Bity ortograficzne-  dwustronne kolorowe karty z rymowankami do prezentacji

2.Karty czarno- białe (do ćwiczeń)

UWAGA

Nauczyciel powinien zaopatrzyć się odpowiednią ilość (liczba uczniów w klasie) sztywnych koszulek (typu ofertówka) oraz pisaków sucho ścieralnych.

Dobra praktyka jest zakupienie odpowiedniej ilości i przechowywanie w klasie.

 

Zestaw został skonstruowany w taki sposób, by mógł stać się inspiracją do dalszej pracy i zabawy. Jeśli dziecko nauczy się nim posługiwać, być może w przyszłości samo zacznie tworzyć rymowanki, które ułatwią mu zapamiętywanie.

można się dobrze bawić przy nauce ortografii

.

7.Sposób wykorzystania pomocy

 

Kolorową kartę – bit ortograficzny wieszamy w dowolnym miejscu. Najlepiej na wysokości oczu dziecka. Tak by miało możliwość samodzielnego czytania tekstu. Bit nie powinien wisieć dłużej niż tydzień, gdyż już po kilku dniach dzieci przestaną go w ogóle zauważać i nie będzie spełniał swojej roli. Można zwrócić uwagę dzieciom, że w klasie (albo domu) pojawił się jakiś ciekawy obrazek.

czytamy nowe napisy, ignorujemy te, które już znamy

Samo zapamiętanie tekstu nie wystarcza do opanowania prawidłowej pisowni. Kolejnym etapem jest uzupełnienie czarno - białej karty. Po kilku dniach proponujemy dzieciom zabawę w pisanie pisakiem po folii. Dziecko pisze pisakiem suchościeralnym na karcie czarno- białej włożonej do przezroczystej koszulki (typu ofertówka). Kiedy skończy - może dorysować coś w ilustracji albo pokolorować ją. Należy sprawdzić poprawność pisowni. W razie błędów, dziecko zmazuje wyrazy suchą chusteczką i wpisuje poprawną wersję. Dzieci chętnie piszą na folii i z radością kolorują obrazki. Na koniec całość ścierają chusteczką.

Mówimy głośno cały tekst. W innych sytuacjach, kiedy dziecko coś pisze, można mu przypominać tekst rymowanki, w którym występuje dane trudne słowo, np. „Pamiętasz jak pisaliśmy o Grzesiu? Grzesiu w górę podskakuje… jak pisałeś góra?” Dziecko zapamiętuje pisownię i chętnie wykonuje ćwiczenia, które traktuje jak dobrą zabawę.

{youtube}DmM_OdPAIqk|220|165{/youtube}

UWAGI DLA RODZICÓW

W domu możemy wykorzystać bity również w inny sposób. Oprócz prezentowania bitów (wieszania w widocznym miejscu i zmieniania co kilka dni ), można powiesić ofertówki. Najlepiej przykleić dwustronną taśmę klejącą do górnych rogów i w ten sposób przymocować ją np. do drzwi. W pobliżu należy zawiesić pisak suchościeralny (można zawiązać go na tasiemce i przymocować do klamki). Do ofertówki wkładamy kartę czarno- białą do uzupełniania. Dziecko samodzielnie ją uzupełnia a ponadto ma możliwość dopisywania własnych tekstów.

 

8.Dlaczego taka nauka ortografii przynosi efekty?

 

Jeden zestaw bitów ortograficznych uczy około 50 trudnych wyrazów. Dzięki rymowanym wierszykom, dziecko łatwiej zapamiętuje tekst, a uzupełnianie brakujących fragmentów nie stanowi dla niego problemu. Możliwość poprawienia błędu poprzez zmazanie i ponowne zapisanie nie zniechęca dziecka do dalszej pracy. W ten sposób każdą kartę można wielokrotnie wykorzystać.

 

rymowane teksty ułatwiają zapamiętywanie

 

Ciekawe ilustracje na długo zapadają w pamięci, tworząc trwałe skojarzenie z tekstem. Dziecko zapamiętuje całe wersy i dzięki temu potrafi w dowolnym momencie przypomnieć sobie pisownię. Przywołuje obraz, zaczyna kojarzyć go z odpowiednią pisownią. Ponadto bity ortograficzne uwzględniają preferencje uczniów o różnych profilach uczenia się.

 

uwzględniają preferencje uczniów o różnych profilach uczenia się

 

Uczniowie, którzy opanowują materiał głównie wzrokowo – uczą się poprzez zapamiętywanie bitów. Ci, którzy wolą uczyć się słuchając zapamiętają rymowany wierszyk, który utrwalą poprzez pisemne uzupełnienie kart. Wszyscy mogą powtarzać rymowankę w dowolnej chwili dnia. Uzupełnianie karty i tworzenie własnych rysunków i tekstów pomaga na trwałe zapamiętać pisownię. Dla niektórych dzieci, niniejsza pomoc, będzie zachętą do tworzenia autorskich propozycji, co jest niewątpliwie najlepszym sposobem uczenia się.

 

 

Dziecko widząc przypiętą kolorową ilustrację zastanawia się, dlaczego ona tu wisi i z zainteresowaniem czyta tekst. Za każdym razem, kiedy widzi ilustrację - czyta lub przypomina sobie wierszyk. Po kilkukrotnym powtórzeniu - zapamiętuje. Niektóre dzieci chętnie kończą zaczęty przez rodzica tekst, np. Rodzic: „Grzesiu w górę podskakuje”, a dziecko kończy: „humor mu dziś dopisuje”.

Mam nadzieję, że niniejsza pomoc będzie dla Państwa inspiracją do wykorzystania zabawy w nauce ortografii i innych umiejętności.

 

Bibliografia

1.Fisher Gary, Cummings Rhoda, Poradnik przetrwania dla dzieci z trudnościami w uczeniu się, Euro- Edukacja Warszawa 2006.

2.Demel G. Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola.WSiP 2009

3.G.Dryden,Jeannette Vos Rewolucja w uczeniu Zysj i S-ka Wydawnictwo 2003

4.Psychologia w szkole – Nr 2(30)