W tym okresie rozwojowym większość dzieci stawia pierwsze kroki znacznie poszerzając swoje możliwości eksplorowania otoczenia a tym samym znacznie zwiększając wymagania nadzoru ze strony opiekunów. Zanim maluch zacznie chodzić uczy się samodzielnie siedzieć, siadać i stać trzymając się mebli np. łóżeczka. Te umiejętności osiąga około dziesiątego miesiąca życia. Poza znacznymi zmianami w zakresie poruszania się wzrasta także sprawność dłoni i umiejętność celowej manipulacji. Dziecko potrafi podnieść drobny przedmiot a także wyciągnąć go lub umieścić w pojemniku (np. wrzuca i wyciąga koralik z kubeczka). Eksploracja otoczenia prowadzi do zdobywania informacjii doświadczeń i tym samym służy dalszemu rozwojowi poznawczemu dziecka.

Pojmowanie związku pomiędzy pojęciem a przedmiotem stanowi niezwykle ważne osiągnięcie w drodze do językowego porozumiewania się z innymi. W tym okresie rozwoju dziecko uczy się znaczeń nowych słów. Na polecenie rozgląda się i poszukuje lampy, okna lub zegara. Kończąc pierwszy rok życia dziecko potrafi już na polecenie wskazać kilka przedmiotów, rozumie proste, często powtarzane polecenia. Następuje przełom w posługiwaniu się gestami – poza uczonymi przez rodziców gestami „pa-pa” czy brawo dziecko zaczyna wskazywać palcem. Dziecięce wskazywanie umożliwia małemu człowiekowi komunikowanie wielu różnych potrzeb. Dziecko pokazuje zabawkę, którą chce otrzymać, kubeczek z sokiem oznajmiając, że chce pić, drzwi prosząc aby dorosły je otworzył. Wyraźnie także podąża wzrokiem za przedmiotem, który pokazuje mu rodzic. Pojawienie się dziecięcego wskazywania jest rozwojowym przełomem gdyż pozwala dziecku uczestniczyć w społecznej komunikacji. Dziękiuczestnictwu w interakcji wzrasta wrażliwość na nabywanie języka. Dziecko najpierw tworzy zestawienia gestów, następnie łączy gesty ze słowami, w końcu zaczyna łączyć ze sobą słowa. Rozwój gestów jest wiec elementem niezwykle ważnym dla rozwoju mowy.

Wzrasta wiedza o przedmiotach, dziecko kojarzy znane przedmioty z czynnościami. Naśladuje zachowania dorosłego takie jak mieszanie łyżką w garnuszku, bazgranie po papierze. Potrafi po demonstracji dopasować kształt do otworu układanki.Podaje przedmiot gdy dorosły poprosi o niego wskazując gestem. Postępujący rozwój poznawczy przejawia się również w poszukiwaniu ukrytego przedmiotu – gdy zakryjemy zabawkę pieluszką, dziecko będzie starała się ją ściągnąć aby uzyskać zabawkę. Wie, że zabawka została ukryta i że po odsłonięciu „przeszkody” będzie mogło ją dosięgnąć.

W tym okresie pojawiają się pierwsze przejawy samodzielności dziecka w zakresie prostych czynności samoobsługowych. Maluch uczy się pić z kubeczka (w dziesiątym miesiącu przytrzymywanego przez rodzica, w dwunastym miesiącu próbuje robić to samodzielnie). Roczne dziecko chętnie je samodzielnie wkładając jedzenie palcami do buzi, uczy się także posługiwać łyżką.

Pod koniec pierwszego roku życia dziecko próbuje zwrócić na siebie uwagę rówieśnika wokalizując. Zainteresowanie rówieśnikiem przejawia się naśladowaniem, podążaniem za innymdzieckiem, uśmiechem, lecz jednocześnie często dziecko traktuje partnera jak przedmiot do poznania – dotyka, popycha, pociąga stąd też niezbędna jest pomoc i kontrola ze strony dorosłych.